Naar aanleiding van de dvd: “Iedereen Depressief”
Regiobijeenkomst Noord: 6 april 2011 en Regiobijeenkomst Zuid: 9 april 2011Buddyzorg Limburg
Wat zijn de oorzaken van een depressie?
Meestal liggen verschillende factoren tegelijkertijd aan de basis van een depressie. Psychische, lichamelijke en sociale factoren kunnen een rol spelen en elkaar versterken.
Een goed verklaringsmodel dat met alle factoren rekening houdt, is het draagkracht-draaglast model: draagkracht en draaglast moeten bij een mens min of meer in balans zijn. Als je belasting te vaak, te lang of te sterk je draagkracht overstijgt, geraakt het systeem uit balans en word je depressief. Iedereen kan een depressie doormaken, maar sommige factoren maken dat je meer kwetsbaar bent.
Depressie komt in sommige families opvallend meer voor dan in andere. Genetisch onderzoek bevestigt dat er een biologische basis is voor de aandoening, maar families delen nog wel meer dan enkel hun genen. Daarnaast zijn er aanwijzingen voor veranderingen in de chemische en elektrische activiteit in de hersenen bij depressie.
Een aantal factoren kunnen het ontstaan van een depressie uitlokken of bevorderen. Traumatische gebeurtenissen zoals verlies (scheiding, ontslag, sterfte) kunnen een depressie in gang zetten. Maar ook aanhoudend pijnlijke, vernederende of uitzichtloze situaties (relatieproblemen, uitbuiting, mishandeling) kunnen een depressie uitlokken.
Er zijn nog andere risicofactoren: alleenstaand of werkloos, ziek of sociaal geïsoleerd zijn. Sommige depressies zijn gebonden aan de seizoenen of treden op na de bevalling.
De symptomen van een depressie
Depressiviteit uit zich in vele vervelende symptomen. De gevolgen van een depressie hebben betrekking tot het gevoel en het denken, maar depressiviteit kan zich ook in lichamelijk ongemak uiten. De symptomen kunnen vele vormen aannemen, maar zijn ruwweg als volgt onder te verdelen:
- Depressieve stemming: Het meest voor de hand liggende symptoom, en een van de weinige die bij iedere depressie voor komt, is een continue sombere stemming. Gevoelens van pessimisme en verdriet hebben voor lange tijd de overhand.
- Zinloosheid: Depressiviteit gaat ook vaak gepaard met een gevoel van zinloosheid. Alles in het leven lijkt doelloos, niets is de moeite waard. Dit kan een grote onverschilligheid tot gevolg hebben.
- Lichtgeraaktheid: Een depressief persoon is vaak in hogere mate lichtgeraakt dan gewoonlijk. Alles kan tijdens een depressie irriteren, maar men heeft zelf meestal niet door sneller dan normaal boos of geërgerd te reageren.
- Negatief zelfbeeld: Een depressie gaat vaak gepaard met negatieve gedachten over het eigen functioneren en zijn. Men kan zichzelf op vele vlakken gaan zien als mislukking en als onbekwaam. Ook komen gevoelens van waardeloosheid voor.
- Onzekerheid: De zelfverzekerdheid van een depressief persoon kan behoorlijk dalen, deels als gevolg van de andere symptomen. Dit gevoel van onzekerheid heeft onder andere weer invloed op de assertiviteit van het persoon.
- Angst: Een depressie kan ook een vergrootte vatbaarheid voor angst met zich mee brengen. Men kan last krijgen van irrationele angsten, die zich zelfs tot fobie kunnen ontwikkelen. Zo kan bijvoorbeeld agorafobie, ook wel pleinvrees genoemd, voorkomen.
- Slaap problemen: Veel mensen hebben tijdens een depressie last van een onrustige slaap. Men heeft moeite met inslapen en wordt om de paar uur wakker. Er kan ook sprake zijn van totale slapeloosheid.
- Vlakheid: Ook kan een depressie juist zorgen voor een gevoel van vlakheid. Alle positieve, maar ook negatieve emoties worden dan afgevlakt. Zelf voor geliefden kan soms geen gevoel meer worden opgebracht.
- Spanning en nerveusiteit: Iemand die aan een depressie lijdt, voelt zich vaak constant nerveus en gespannen. Deze voortdurende spanning kan andere lichamelijke klachten tot gevolg hebben zoals een verkramping van de maag, hoofdpijn of een verhoogde hartslag.
- Vermoeidheid: Depressies leiden vaak tot een aanhoudende vermoeidheid. Direct na het wakker worden is men al moe en lusteloos, en er is nauwelijks genoeg energie voor de dagelijkse bezigheden.
- Eetproblemen: Vaak ervaren mensen met een depressie een verminderde eetlust. Het eten smaakt niet meer, of maakt zelfs misselijk. Vaak valt men tijdens een depressie dan een kilo’s af. Het omgekeerde komt echter ook voor: mensen die een gevoel van troost ervaren door het eten, hopen zich door veel te eten beter te voelen.
- Zelfverwaarlozing: Als gevolg van het gevoel van zinloosheid en onverschilligheid, kan een depressie mensen aanzetten zichzelf te verwaarlozen. Men maakt zich minder zorgen om een eventueel onverzorgd uiterlijk.
- Concentratieproblemen: Depressiviteit zorgt bijna altijd voor problemen met concentreren. Men heeft moeite de aandachtig en gefocussed te blijven, en kan last ondervinden van overmatig dagdromen.
- Piekeren: Een depressie gaat vaak gepaard met eindeloos gepieker. Als het piekeren een gewoonte wordt, kan er sprake zijn van een piekerstoornis. Dit kan grote gevolgen hebben, waaronder lichamelijke klachten, angstgevoelens, en inactiviteit.
- Schuldgevoelens: Depressieve mensen kampen vaak met schuldgevoelens. Men heeft het idee overal in te falen, en alles te verpesten. Deze schuldgevoelens zijn over het algemeen irreëel of veel te sterk.
- Minder behoefte aan seks: Onder andere als gevolg van de vermoeidheid, de spanningen en een negatief zelfbeeld onderdrukt depressiviteit vaak lustgevoelens.
- Andere lichamelijke klachten: Naast de vermoeidheid, komen er tijdens een depressie ook vaak pijn klachten voor. Bekendst is daarvan hoofdpijn, maar de pijn kan in feite overal in gaan zitten. Naast klachten als een droge mond en buikpijn zijn er talloze pijnklachten die geschaard worden onder de ‘onbegrepen pijnklachten’.
- Denken aan de dood: Het komt vaak voor dat depressieve mensen denken aan de dood. Dit wil niet direct zeggen dat iedereen die depressief is zelfmoord serieus overweegt. Meestal is er toch nog een drang om te leven, en is zelfs het serieus overwegen van zelfdoding al een te hoge drempel. Toch komt zelfmoord relatief vaak voor.
De klachten die depressiviteit veroorzaken, kunnen van persoon tot persoon verschillen. Niet iedereen die depressief is heeft alle genoemde symptomen. Omgekeerd is niet iedereen die enkele van deze symptomen heeft depressief.
De behandeling van een depressie: doe er wat aan
Depressie gaat vaak niet vanzelf over. Zeker als het steeds maar erger wordt, kunnen deskundige hulp en behandeling van levensbelang zijn. Onbehandelde depressie kan leiden tot zelfdoding. Hulp zoeken om uit je depressie te geraken is geen teken van zwakte, integendeel.
Psycho-educatie is een eerste waardevolle stap.
De behandeling van depressie steunt op twee pijlers: pillen en praten. Onderzoek heeft aangetoond dat die combinatie van geneesmiddelen en psychotherapie de beste resultaten geeft.
In sommige gevallen kunnen ook andere vormen van therapie ingeschakeld worden, zoals elektroconvulsietherapie, elektroshocktherapie, lichttherapie of looptherapie.
Er zijn ook dingen die je zelf kan doen om er weer bovenop te komen.
Psycho-educatie is een eerste waardevolle stap
Psycho-educatie is wat het woord zegt: iets bijleren over depressie en geestelijke gezondheid. Men heeft vastgesteld dat als je meer over je ziekte weet, je er ook beter mee kan omgaan. Daardoor zijn de resultaten op lange termijn beter. Psycho-educatie is ook erg nuttig voor partners, familieleden of vrienden, omdat zij zo ook kunnen leren wat er aan de hand is en wat zij kunnen doen om de genezing te bespoedigen.
Dankzij psycho-educatie kom je op de hoogte van:
- de verschijnselen die horen bij depressie
- de complexiteit en het wisselende beloop van depressie
- de behandelmogelijkheden
- het belang van therapietrouw bij de behandeling
- de risico’s op terugval of herhaling van een depressieve episode, en hoe dit te voorkomen.
Psycho-educatie kan individueel of in groep gebeuren, op basis van cursussen, audio-visueel of geschreven leermateriaal.
Dingen die je zelf kan doen bij depressie
Je kan zelf heel wat doen om je weerbaarder te maken tegen depressie:
- Als er aanwijsbare redenen zijn voor je sombere gevoelens, durf ze onder ogen zien. Laat jezelf toe om verdrietig te zijn.
- Praat met iemand in jouw omgeving die je vertrouwt, en met wie je gevoelens en problemen kan bespreken.
- Probeer te aanvaarden dat je een depressie hebt. Heb geduld en neem de tijd; dit soort problemen is niet met een vingerknip opgelost.
- Zorg voor regelmaat en structuur. Ga op een normale tijd naar bed, en sta ook op een normale tijd op.
- Zoek afleiding in ontspannende activiteiten. Blijf maatschappelijk actief, isoleer je niet.
- Ga niet op vakantie als je er niet van kan genieten, je neemt de problemen gewoon met je mee.
- Zorg voor een gezonde levensstijl: probeer gezond te eten en neem lichaamsbeweging zoals fietsen, wandelen of zwemmen.
- Wacht met het nemen van belangrijke beslissingen met ingrijpende gevolgen tot je beter bent.
- Zoek geen troost in alcohol of drugs, ze maken het alleen maar erger.
- Probeer inzicht te krijgen, zodat je een volgende depressie kunt voorkomen. Psychologische begeleiding helpt. Informeer jezelf over depressie. Er is een schat aan informatie in bibliotheken, boekhandels en internet.
- Zoek steun bij zelfhulpgroepen of lotgenotenverenigingen.
