Wat is eenzaamheid eigenlijk? Zijn er verschillende soorten eenzaamheid? Wat zijn de symptomen van eenzaamheid? Wat zijn oorzaken van eenzaamheid? Hoe weet je of je eenzaam bent? En kan je zelf echt wat doen aan eenzaamheid?
Om achter deze antwoorden te komen, moet je bij jezelf te rade gaan of moet je ernaar vragen. Het gaat over het innerlijk van een individu, zijn karaktertrekken. Die kan je niet aan de buitenkant zien. In de rubriek ‘Ik en Eenzaamheid’ gaat het hierover.
|
“Eenzaamheid is een onlosmakelijk deel van het menselijk bestaan; eenzaamheid is soms functioneel. Het kan een kracht zijn tot groei als mens, tot innerlijke ontwikkeling. Eenzaamheid is meestal geen persoonlijke tekortkoming.” Uitgangspunt Coalitie Erbij |
Definitie van eenzaamheid
Iedereen voelt zich weleens eenzaam of verlaten. Het is een gevoel van leegte, verdriet en soms van angst. Je voelt je niet verbonden met de wereld en met andere mensen om je heen. Het is een persoonlijke beleving.
Iemand met weinig contacten hoeft niet per se eenzaam te zijn. Terwijl iemand met schijnbaar veel contacten zich toch eenzaam kan voelen. Je bent pas eenzaam als je het gemis aan relaties of contacten als negatief ervaart. Het is een subjectieve ervaring die alleen jij voelt.
Anderen kunnen het moeilijk van buitenaf zien. Zij zien niet hoe graag je betekenisvolle relaties met een partner, familie of vrienden wenst. Dit maakt eenzaamheid zo moeilijk in te schatten.
|
“Eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties.” Prof. J. de Jong Gierveld |
Verschillende soorten eenzaamheid
Eenzaamheid houdt in dat je minder contacten met andere mensen hebt dan je wenst. Ook kan eenzaamheid zijn dat de kwaliteit van je contacten minder is dan je wenst. Vandaar de verschillende soorten eenzaamheid: emotionele eenzaamheid (ontbreken van een hechte, emotionele band met een andere persoon) en sociale eenzaamheid (ontbreken van zinvolle relaties met een brede groep mensen). En soms heb je beide. Dan spreken wij over een gecombineerde eenzaamheid.
|
Niet emotioneel eenzaam |
Emotioneel eenzaam |
|
|
Niet sociaal eenzaam |
Niet eenzaam |
Emotioneel, maar niet sociaal eenzaam |
|
Sociaal eenzaam |
Sociaal, maar niet emotioneel eenzaam |
Gecombineerde eenzaamheidsproblematiek |
Kenmerken van eenzaamheid
Eenzaamheid is een complex probleem. De oorzaken van eenzaamheid kunnen een gevolg zijn van veranderingen in omstandigheden.
Je bent bijvoorbeeld verhuisd, je hebt een sterfgeval meegemaakt of een kind gekregen. Daarnaast kunnen er ook oorzaken meespelen die bij de persoon zelf liggen, persoonlijke eigenschappen. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 10% van de volwassenen sterk eenzaam is. Daarnaast heeft een groter aantal mensen matige eenzaamheidsgevoelens. Een kleine groep is chronisch eenzaam.
Externe factoren
- Partner: Hoewel een partnerrelatie niet altijd beschermt tegen eenzaamheid, voelen mensen zonder een partner zich over het algemeen eenzamer dan mensen met een partnerrelatie. Dit geldt met name voor mensen van middelbare of latere leeftijd. Een goede partnerrelatie beschermt vooral tegen emotionele eenzaamheid. Verlies van een partner is daarom voor veel mensen een ingrijpende gebeurtenis in hun leven die de kans op eenzaamheid vergroot. Hertrouwen is niet altijd de oplossing voor het eenzaamheidsprobleem.
- Persoonlijke relaties: Het beschikken over één goede relatie (partnerrelatie of een andere) maakt de kans op eenzaamheid minder. En is dus belangrijk. Een groot netwerk beschermt zelfs nog beter dan een partnerrelatie alleen. Het gaat hierbij niet alleen om het aantal relaties, maar ook om de kwaliteit van de relaties. Kwaliteit in de vorm van emotionele steun bij elkaar draagt bij aan het verminderen van eenzaamheid.
- Activiteiten: Vrijwilligersactiviteiten die ertoe doen, zijn niet alleen goed voor de anderen maar ook voor jezelf. Doordat je jezelf nuttig voelt, heb je minder het gevoelen van eenzaamheid. Dit positieve effect van nuttig voelen bestaat echter niet bij culturele en recreatieve activiteiten.
- Woonomgeving: Ook de woonomgeving zelf kan van invloed zijn op je gevoel van eenzaamheid. In buurten met etnisch sterk gemengde bevolking neemt de kans op eenzaamheid onder autochtone ouderen toe. Zij hebben minder contact in hun buurt en zijn daardoor eenzamer. Zelfs het soort woning kan van invloed zijn op je eenzaamheid. In een portiekwoning of flatgebouw ben je iets vaker eenzaam dan in een eengezinswoning. Alleen al dat ‘praatje- over- de-heg’ of een simpel ‘hallo’ maakt veel uit. Eenzaamheidsgevoelens kunnen ook worden beïnvloed door omstandigheden als vermindering van het winkelbestand in een wijk, verpaupering van steden, onveiligheid op straat door criminaliteit.
- Familie waarden en idealen: De waarden en idealen voor een goed sociaal leven verschillen per land en etnische groep. De waarden en idealen voor een goed sociaal leven verschillen per land of etnische groep. In het gebied rond de Middellandse Zee draait alles om de familie, terwijl in de Verenigde Staten het hebben van een brede vriendenkring als belangrijk wordt gezien. Ook veranderingen in de samenleving hebben invloed op onze waarden en idealen. Tegenwoordig wordt er bijvoorbeeld minder waarde gehecht aan het hebben van een partner. Er komen ook steeds meer alleenstaanden. Dit maakt het hebben en onderhouden van goede vriendschappen belangrijker. Helaas beschikt lang niet iedereen over dergelijke relaties. Ook binnen een land kunnen er verschillende culturen zijn die anders tegen relaties aankijken. Familierelaties op het platteland zijn vaak hechter dan in de stad. Relaties van Surinaamse, Turkse of Marokkaanse families zijn eveneens hechter dan die van Nederlandse families. Deze relaties spelen een grote rol bij gevoelens van eenzaamheid en verzachten mogelijke eenzaamheid.
- Sociaaleconomische omstandigheden: Omstandigheden als verpaupering van stadswijken, vermindering van het winkelbestand in een wijk of onveiligheid (drugshandel, criminaliteit) beïnvloeden eenzaamheidsgevoelens. Ook persoonlijke ervaringen van hoe de buurt vroeger was en van sociale verschillen hebben invloed op het eenzaamheidsgevoel.
- Gedwongen isolement: De kans op eenzaamheid neemt toe als men aan huis is gebonden. Aan huis gebonden zijn kan komen door gebrek aan vervoer, een handicap, een te laag inkomen, gebrek aan mantelzorg of om andere redenen nergens naartoe kunnen gaan. Ook het verblijf in een ziekenhuis valt hieronder.
- Taboes: Homoseksuele ouderen zijn eenzamer dan heteroseksuele ouderen. Ons land telt momenteel 250.000 homoseksuele ouderen (55+). Een derde is matig eenzaam en 15% is zelfs (zeer) sterk eenzaam. Terwijl de algemene ouderenbevolking in Nederland wordt geschat op 22% matig en 3% (zeer) sterk eenzaam. Deze verhoogde kwetsbaarheid voor eenzaamheid kan deels worden verklaard door een verschil in sociale inbedding: homoseksuele ouderen zijn vaker kinderloos, hebben vaker een echtscheiding meegemaakt, onderhouden minder intensief contact met hun eventuele kinderen en overige familieleden en gaan minder vaak naar de kerk dan hun heteroseksuele leeftijdsgenoten. Verondersteld wordt dat homoseksuele ouderen met name eenzaam zijn omdat zij meer dan heteroseksuele ouderen diepgang, intimiteit, herkenning en begrip in de bestaande relaties missen (Berger, 1992). En omdat zij vaak een deel van de eigen persoonlijkheid verborgen houden om negatieve reacties van de buitenwereld voor te zijn (Meyer, 2003).
Wat zijn de symptomen van eenzaamheid?
Naast externe oorzaken, zoals een verhuizing, sterfgeval of scheiding kunnen ook persoonlijke symptomen meespelen. Deze persoonlijke eigenschappen kunnen eenzaamheidsgevoelens beïnvloeden:
|
Voel ik mij eenzaam?
Wanneer je weet wat de mogelijke oorzaken en symptomen van eenzaamheid zijn, is de vraag: hoe ervaar ik mijn eenzaamheid?
Stel jezelf eens de volgende vragen:
- Wat denk en voel ik regelmatig?
- Herken ik eenzaamheid bij mezelf?
- Voel ik mij ongemakkelijk of op mijn gemak bij mijn eenzaamheid?
- Vind ik eenzaam zijn negatief of (mogelijk) positief?
- Kan ik omgaan met mijn eigen eenzaamheidsgevoelens?
- Hoe draag ik zelf bij aan mijn eigen eenzaamheid?
Vervolgens kun je zelf aan de slag met je gevoelens. Probeer er via onderstaande vragen achter te komen in welke richting een voor jou acceptabele oplossing te vinden is. Deze vragen kunnen je ook helpen als je besluit de hulp in te roepen van een maatschappelijk werker, een psycholoog of een coach.
- Kan ik mij een gewenste situatie voorstellen?
- Wat zou ik het liefste willen?
- Welke situatie zou ik ook acceptabel vinden, als de ideale situatie niet haalbaar is?
- Voel ik de urgentie en de moed om stappen te zetten?
- Ben ik bereid hulp te vragen en te accepteren?
Als je klaar bent voor het zetten van een volgende stap, lees dan meer over hoe je kunt omgaan met eenzaamheid.
Eenzaamheid hoort erbij
Eenzaamheid is heel gewoon. Iedereen kan zich enige periode in zijn leven eenzaam voelen. In sterke of lichte mate. Dit kan door veranderingen in je leven zoals verhuizen, met pensioen gaan, het verliezen van een partner of het krijgen van een fysieke beperking.
Eenzaamheid komt dus heel veel voor: 30% procent van de Nederlanders is eenzaam waarvan 10% sterk eenzaam is.
Eenzaamheid
Officieel luidt de definitie:
Eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties.
Dit betekent dat je pas eenzaam bent als je jezelf zo voelt. Jij bent je eigen graadmeter. Want hoe ga je om met je eenzaamheid? En hoe hoog liggen je verwachtingen? Ook geeft het aan dat je je eenzaam kan voelen omdat je met weinig mensen contact hebt. Dit noemen we sociale eenzaamheid en heeft te maken met het aantal relaties dat je hebt. Of omdat je met niemand je diepste gevoelens kan delen ofwel emotionele eenzaamheid. Het zegt namelijk iets over de kwaliteit van de relaties die je hebt.
Eenzaamheid voorkomen
Mensen die sterk eenzaam zijn, kunnen – naast professionele hulp – een steuntje in de rug gebruiken van familie, vrienden en buren. Het kan al beginnen met een simpel ‘Hallo’.
Maak eens een praatje in de lift of tijdens het boodschappen doen. Vraag je overbuurman je te helpen bij het versjouwen van een zware kast en wees ook na een jaar nog werkelijk geïnteresseerd in het verhaal van een weduwnaar over zijn vrouw. Besteed aandacht aan de nieuweling op de voetbalvereniging. Gewoon door de eenzaamheid te benoemen, het taboe te doorbreken en te willen luisteren.
Jong en oud
Eenzaamheid komt niet alleen voor onder ouderen. Ook jongeren kunnen zich eenzaam voelen. Het tekort aan personeel in zorginstellingen en ziekenhuizen leidt er vaak toe dat er net te weinig tijd is voor dat ene praatje. Ook voor thuiswonende ouderen ligt het gevaar van vereenzaming op de loer. Helaas heeft niet iedereen familie, buren of kennissen die kunnen helpen. We leven namelijk minder in een netwerk van vanzelfsprekende contacten en moeten zelf onze contacten zoeken.
Jongeren durven eerder te zeggen dat ze eenzaam zijn dan ouderen. Zij zijn degenen die het taboe durven te doorbreken door toe te geven dat eenzaamheid in hun leven speelt. Ouderen schamen zich ervoor eenzaam te zijn. Volgens hen is eenzaamheid het tegendeel van stoer. Je lijkt een ‘loser’ als je het alleen niet redt.
Maar eenzaamheid hoort nu eenmaal bij het leven. Het kan namelijk voor iedereen op elke leeftijd een probleem zijn. Wel zal er te allen tijde openlijk over moeten worden gesproken. Het is belangrijk dat je jezelf bewust bent van zowel je eigen ongemak met eenzaamheid als de aard en omvang van je probleem.
Maatschappelijk probleem
Op de manier waarop mensen in de maatschappij met elkaar omgaan, kan je individueel zelf weinig invloed op uitoefenen. Traditionele samenlevingsverbanden zoals kerk, buurt, familie of gezin hebben in de loop der jaren een geheel andere betekenis gekregen. Het is niet meer vanzelfsprekend dat je hieruit je sociale contacten haalt. Deze individualisering heeft tot gevolg dat je zelf contacten moet opzoeken en nieuwe contacten moet aanboren. Een nieuwe club of vrijwilligerswerk, maar ook het zoeken naar een bondgenoot, want samen sta je sterk.
Tegelijkertijd verwacht je waarschijnlijk ook veel van je contacten. En heb je meer behoefte om echt dingen met elkaar te bespreken en niet alleen oppervlakkig. De combinatie van minder vanzelfsprekende sociale contacten en meer wensen kan leiden tot een gevoel van eenzaamheid. Soms kan het helpen om je verwachtingen bij te stellen aan de realiteit. En te zorgen dat je je bestaande contacten meer waardeert.
Omgaan met Eenzaamheid
Niemand praat graag over eenzaamheid. Of geeft graag toe dat hij eenzaam is. Toch is het belangrijk om er zelf mee aan de slag te gaan. Hulp van de omgeving kan helpen, maar uiteindelijk moet je zelf proberen de eenzaamheid te doorbreken. Zonder eigen inzet en motivatie lukt het niet.
In de rubriek ‘Omgaan met eenzaamheid’ gaat het over het tegengaan van eenzaamheid door jezelf te helpen en over het bieden van hulp aan eenzamen.
|
“Gevoelde eenzaamheid heeft te maken met gebrek aan contacten, in verhouding tot de eigen kwantitatieve en kwalitatieve wensen.”
|
Ik zoek hulp
Er rust nog steeds een taboe op eenzaamheid, terwijl het heel gewoon is. Iedereen kan zich periodes in zijn leven eenzaam voelen. Daar hoef je je niet voor te schamen.
Hieronder hebben wij een aantal praktische tips opgenomen over wat je zelf bij eenzaamheid kunt doen.
Contacten
- Maak een lijstje van oude contacten die verwaterd zijn. Misschien kun je iemand bellen of mailen.
- Zijn er mensen met wie je een oppervlakkig contact hebt dat je zou willen verdiepen? Praat dan eens over wat je de laatste tijd bezighoudt en vraag eveneens de ander daar naar.
- Durf hulp te vragen. Mensen doen vaak graag iets voor een ander, zeker als het niet te groot is.
- Bied buren of kennissen jouw hulp: oppas van kinderen of huisdieren, klussen, huishouden en dergelijke.
- Oefen jezelf in ‘small talk’ (praatje over koetjes en kalfjes) bij het boodschappen doen. Maak zo contact met mensen in de buurt.
- Als je kinderen hebt, probeer dan een praatje te maken met de ouders van vriendjes.
- Als je een hond hebt, maak een praatje met andere hondenbezitters.
- Veel mensen ervaren (h)erkenning in contact met lotgenoten op een bepaald gebied (‘je hebt aan een half woord genoeg, begrijpt elkaar precies’), bijvoorbeeld bij een patiëntenvereniging of nabestaandengroep.
Informatie
- Zoek informatie op internet hoe je beter met eenzaamheid kunt omgaan (informatie, online cursus, tips).
- Zoek in de gemeentegids of op internet naar verenigingen op jouw interessegebied. Bel om te vragen of je bij wijze van kennismaking naar een open dag kan komen.
Vrijwilligerswerk
Ga vrijwilligerswerk doen (praktisch of bestuurlijk) in bijvoorbeeld buurthuis, bewonersvereniging, sportclub, op de school van je kinderen, kerk of natuurorganisatie. Er zijn ook verschillende Maatjesprojecten, waardoor je regelmatig ontmoetingen met bijvoorbeeld een oudere of ernstig zieke hebt.
Activiteiten
In veel gemeenten organiseren hulpverlening- of vrijwilligersorganisaties activiteiten voor mensen die eenzaam zijn. Bijvoorbeeld: de Vriendschapscursus van Het Rode Kruis, de Boodschappenplusbus van het Nationaal Ouderenfonds en de Maatjesprojecten van Humanitas.
Eenzaamheid kan op verschillende manieren worden aangepakt. Je gaat zelf met je probleem aan de slag, eventueel geholpen door familieleden, vrienden of buren. Of je maakt gebruik van landelijke en buurtgeoriënteerde activiteiten, die hulpverlenersorganisaties verzorgen.
Verwachtingen
Mensen vergelijken hun eigen situatie vaak met die van anderen, met wat zij om zich heen zien. Een alleenstaande die vooral vrienden met een gezin heeft, ervaart dat als de norm. Terwijl een single die zich vooral in het uitgaansleven begeeft, zich juist ‘zo vrij als een vogeltje voelt’. En het vooral belangrijk vindt om een paar goede vrienden te hebben.
Verwachtingen bepalen je eenzaamheid
Je verwachtingen bepalen in hoge mate je gevoelens van eenzaamheid. Dit is gebleken uit onderzoek. Wanneer je bijvoorbeeld een sterke wens hebt tot veel goede relaties, voel je je eerder eenzaam dan als je gesteld bent op je privacy.
Mogelijke verwachtingen zijn:
- Alleen een partner kan mij minder eenzaam maken
- Ik wil het liefst dat alle kinderen en kleinkinderen zondagmiddag bij mij op bezoek komen
- Ik verwacht uit elk contact een intense vriendschap op te bouwen
- Ik wil elke dag een persoonlijk gesprek met iemand
- Praatjes over de heg of bij de bakker zijn voor mij waardevol
De lat wat minder hoog leggen
Je verwachtingen liggen niet je hele leven vast. Zodra je in een nieuwe situatie terecht komt, pas je je onbewust aan. Het belang dat weduwen en weduwnaars hechten aan het hebben van een partner zal lager zijn dan dat bij gehuwden. Sterker nog, het belang neemt af naarmate zij er langer alleen voorstaan. Een mens kan dus toegroeien naar het minder hoog leggen van de meetlat. Het kan ook helpen de lat wat minder hoog te leggen. Uit een oppervlakkiger contact kan een hechtere band groeien. Of misschien zijn de contacten die je al jaren hebt lang zo gek nog niet. En trouwens, bewonder je anderen om hun vele vrienden? Misschien zijn de contacten oppervlakkiger dan je denkt en ben je zelf heel rijk met die paar mensen bij wie je altijd terecht kunt. Het is niet altijd wat het lijkt!
Ik bied hulp
Hulpverleners zijn van groot belang. Zij spelen een belangrijke rol in het voorkomen en beperken van eenzaamheid.
Dit kunnen professionele hulpverleners zijn, maar ook de honderdduizenden vrijwilligers die Nederland kent. Sterker nog; iedereen kan bijdragen. Gewoon als buurman, vriendin of kennis
Iedereen kan bijdragen
Naast de hulp van professionele hulpverleners kunnen mensen die vaak eenzaam zijn ook een steuntje in de rug gebruiken van familie, vrienden of buren. Het zijn de kleine dingen die het doen. Hoe kun je een bijdrage leveren aan de bestrijding van de eenzaamheid, van bijvoorbeeld je buurman die zojuist weduwnaar is geworden of die vriend die nergens heen kan? Want hoe leg je nu dat eerste contact? En waar kan je hen naartoe verwijzen? En kan of mag je vragen om een wederdienst? Hieronder krijg je op al deze vragen antwoord.
Kleine moeite
- Nodig je buurvrouw/man af en toe uit voor een kopje koffie.
- Maak regelmatig een praatje in de portiek of over de heg.
- Ga op ziekenbezoek.
- Stuur een kaartje, een brief of een mailbericht
- Bied aan (regelmatig) de boodschappen te doen.
- Ga samen met iemand winkelen.
- Wees (regelmatig) de chauffeur naar het ziekenhuis of naar een familielid.
- Bied een bosje bloemen of een paar mooie takken aan uit eigen tuin. ‘Excuus: wij hebben zoveel, kunnen we u er een plezier mee doen?’
- Vraag iemand mee voor een wandelingetje. Lopend praten mensen soms gemakkelijker.
- Wees je bewust dat mensen soms buiten een groep kunnen vallen. Betrek hen erbij.
- Probeer in je contact aan te sluiten op het tempo van de ander. Voor ouderen en mensen met beperkte energie gaan dingen vaak te vlug. Geniet van deze onthaasting in plaats van je te verbijten.
Bied kleine praktische hulp aan
- Help bij een klein klusje in huis (bijvoorbeeld een vastgelopen computer, het ontstoppen van de gootsteen, een lamp vervangen) en maak daarbij een praatje.
- Grijp extreme weersomstandigheden (gladheid, hitte) aan als excuus om aan te bellen en te vragen hoe het ermee staat en of er hulp gewenst is.
- Bied hulp aan als je weet dat iemand ziek is.
- Zet de vuilniscontainer buiten voor de buurvrouw/man.
Voor mensen met meer ambitie
- Organiseer een soort open huis en nodig daarvoor enkele mensen uit en probeer hieruit regelmatig een soort eetclubje, spelletjesclub of knutselclub mee op te zetten.
- Organiseer een straatfeest, nodig de eenzame buurvrouw/buurman ook uit en breng hen in contact met mensen met dezelfde interesses. Let goed op of zij/hij ook met andere gasten in gesprek komt.
- Neem iemand op in je eigen bestaande groep/clubje.
- Vraag of er binnen een zorginstelling behoefte is aan iemand die komt voorlezen of aan iemand die met een rolstoelgebonden persoon wil gaan wandelen.
- Vraag mensen mee uit eten. Denk bijvoorbeeld aan ‘open eettafels’. Doe dit eventueel in overleg met de organisatie zodat de eenzame kan worden ‘overgenomen’.
Verwijzen naar
- Wijs op internet-communities waar lotgevallen of mensen met dezelfde hobby’s met elkaar mailen/chatten.
- Wijs op het lidmaatschap van een koor, een sportvereniging, een kaartclub etc. Of nog beter: ga samen op zo’n club.
- Stimuleer eenzame mensen zelf vrijwilliger te worden van bijvoorbeeld De Zonnebloem of een andere organisatie om op die manier uit het isolement te treden..
- Wijs mensen op bestaande projecten in de eigen gemeente. Bekijk een overzicht van succesvolle activiteiten.
Wederkerigheid: Doe een beroep op de ander
- Vraag om tips voor de eigen tuin.
- Vraag om planten water te geven of de postbus te legen bij langere afwezigheid. En geef na afloop een klein cadeautje.
Vrijwilligers
Vrijwilligerswerk wordt steeds belangrijker in onze samenleving. Veel mensen maken zich verdienstelijk met bijvoorbeeld de zorg voor de ander, zorg om het milieu, inzet voor hulpbehoevenden of bij een vereniging.
Ongeveer een kwart van de Nederlanders doet vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk is er voor iedereen die zin heeft om de handen uit de mouwen te steken. Leeftijd of diploma’s zijn niet belangrijk. Er is altijd wel werk te vinden. Inzet, enthousiasme, betrokkenheid en plezier in het werk des te meer. Daar draait het om. Voor specifieke taken, zoals penningmeester of het plaatsnemen in een bestuur, heb je wel specifieke kennis nodig.
Vormen vrijwilligerswerk
Een belangrijk kenmerk van vrijwilligerswerk is dat je er niet voor betaald krijgt. Als je een vergoeding krijgt heeft dit meestal het karakter van een onkostenvergoeding, zoals voor de gemaakte reiskosten of voor de kosten van papier of postzegels. Vrijwilligers zetten zich in voor een maatschappelijk doel en voor anderen.
Vrijwilligerswerk is er in een grote variëteit van initiatieven en activiteiten:
- Structureel, bijvoorbeeld iedere woensdagmiddag coachen van jongeren in achterstandswijken.
- Incidenteel zoals eens in het jaar het ontwerp tekenen van de wagen van het bloemencorso in het dorp.
- Eenmalig, bijvoorbeeld meewerken aan de aanleg van de tuin van het dorpshuis.
- Flex-werk, waarbij de vrijwilliger aan de slag gaat voor de organisatie als zijn inzet wordt gevraagd.
Organisaties
Vrijwilligerswerk is niet overal hetzelfde ingevuld. De organisaties waarvoor vrijwilligers actief zijn, kunnen qua werkwijze onderling verschillen. Zo zijn er:
- Organisaties die alleen uit vrijwilligers bestaan.
- Vrijwilligersorganisaties met één of enkele beroepkrachten. Deze hebben vooral een coördinerende of begeleidende functie.
- Professionele organisaties, die vrijwilligers in huis halen voor vele afgebakende taken of projecten.
Training
Om je vrijwilligerswerk goed te kunnen doen, is een goede voorbereiding belangrijk. Vaak worden er vanuit de organisaties basistrainingen aangeboden. Naast theorie wordt er ook met elkaar de praktijk geoefend (zie www.vrijwilligersacademie.net).
Informatie
Meer informatie over vrijwilligerswerk vind je op onderstaande websites:
- www.vrijwilligerswerk.startpagina.nl
- www.movisie.nl
- www.freeforce.nl
- www.vrijwilligersjobs.be
Professionele hulpverleners
Het is belangrijk dat hulpverlening aansluit op wat de eenzame zelf wil. Hulp mag nooit worden opgedrongen. Ondanks zijn probleem heeft ieder mens nog steeds de vrijheid zijn leven in te richten zoals hij dat wil.
Als de eenzaamheid voortkomt uit een gebrek aan (diepe) contacten, kan een uitbreiding of verbetering van de contacten een oplossing bieden. Daarom stimuleren hulpverleners de eenzame persoon zelf dergelijke activiteiten te ondernemen. Ook het doen van vrijwilligerswerk kan hieronder vallen zoals. Uit onderzoek is gebleken dat vrijwilligersactiviteiten vaak eenzaamheid voorkomen. Mensen voelen zich nuttig en vergroten tegelijkertijd hun kennissenkring.
Een professionele hulpverlener besteedt aandacht aan het vergroten van zelfvertrouwen, het verminderen van angst en het aanleren van vaardigheden. Ook leren zij mensen anders tegen de dingen aan te kijken, de positieve kanten van het leven te leren waarderen en de verwachtingen bij te stellen, om teleurstellingen te voorkomen. Vaak biedt een combinatie van deze zaken houvast.
Om hulpverleners inzicht te geven in de mogelijkheden van hulpverlening die past bij de eenzame persoon zijn er de volgende aandachtspunten:
- Welke informatie helpt eenzamen?
- Hoe kunnen eenzamen worden gestimuleerd tot gedrag en/of denkverandering?
- Wat kunnen mensen doen in hun eigen omgeving?
- Hoe kan kennis en ervaring worden uitgewisseld?
- Hoe kunnen vrijwilligersorganisaties bij eenzaamheidsbestrijding aansluiten op de zorgketen?
- Hoe kan de effectiviteit van bestaande activiteiten ter bestrijding van eenzaamheid worden verbeterd?
- Hoe kunnen succesvolle projecten worden uitgebreid?
- Om geen afhankelijkheidsrelatie met de eenzame persoon te ontwikkelen, wordt hulpverleners geadviseerd enigszins op afstand te blijven. Het risico van terugval in eenzaamheid is namelijk altijd aanwezig als er een einde komt aan de hulpverlening.
Hulplijn
Iedereen heeft op zijn tijd behoefte aan contact met een ander mens om van gedachten te wisselen, om een luisterend oor te vinden. Je hart te luchten, een probleem te verhelderen of gewoon om het contact zelf.
Het kan gaan over verdriet, verlies, zorgen of eenzaamheid, maar ook over zaken die moeilijk bespreekbaar zijn met de directe omgeving. Soms gaat het er alleen om even contact te hebben met een ander mens.
Sensoor
Daarom kunt u 24 uur per dag terecht bij Sensoor. De vrijwilligers van Sensoor zijn bereikbaar voor een persoonlijk gesprek dat vertrouwelijk is en anoniem.
Het telefoonnummer is: 0900 – 0767 (5 cent per minuut)
Wanneer u gebruik wilt maken van een chatmogelijkheid kan dit via www.sensoor.nl
De samenleving over eenzaamheid
Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem en treft veel Nederlanders direct in hun welzijn. Uit onderzoek is gebleken dat er een stijgend percentage is van matig eenzamen, sterk eenzamen en chronisch eenzamen.
Zo is 30 procent van de volwassen Nederlandse bevolking eenzaam. Soms gaat het om sterke eenzaamheid (10 procent) en soms om matige eenzaamheid (20 procent). Naast de oorzaken van eenzaamheid die bij de persoon zelf liggen, zijn er ook maatschappelijke trends aan te geven die van invloed (kunnen) zijn op eenzaamheid. Eenzaamheid is dus niet alleen een individueel probleem, maar heeft ook alles te maken met de inrichting en cultuur van de samenleving en de manier van denken in de samenleving.
In een aantal wetenschappelijke onderzoeken wordt eenzaamheid als maatschappelijk verschijnsel toegelicht. In deze rubriek ‘De Samenleving en Eenzaamheid’ gaat het onder andere hierover.
|
“Verandering in de publieke opinie over eenzaamheid is nodig. De maatschappij is niet 100% maakbaar. eenzaamheid is meestal geen persoonlijk falen. Je hoeft je er niet over te generen. Eenzaamheid hoeft niet ‘weggeorganiseerd’ te worden.”
|
Links
Meer over eenzaamheid
Ouderen
Jongeren
Gehandicapten en chronisch zieken
Professionele hulpverleners en vrijwilligers
Overige links
Beleid en eenzaamheid
Eenzaamheid is een complex probleem. Dit betekent dat met alle mogelijke oorzaken rekening moet worden gehouden. Die lopen uiteen van armoede, gebrek aan vervoer of communicatiemiddelen tot aan gehandicapt of bedlegerig zijn of het wonen in buurten met etnisch sterk gemengde bevolking.
Het gevolg is dat er niet één oplossing maar vaak meerdere oplossingen op diverse terreinen nodig zijn om eenzaamheid tegen te gaan, zoals:
- Vergroten van zelfvertrouwen en verminderen van angst. Maar ook het aanleren van vaardigheden en het leren omgaan met veranderingen. Dit alles om een geschikt, nieuw levenspatroon
- Terugdringen van sociaal isolement door eenzame mensen met lotgenoten in contact te brengen
- Voorkomen dat te hoge verwachtingen worden gewekt
- Geld en middelen verschaffen, mobiliteit organiseren en werken aan fysieke gezondheid
De rubriek ‘Beleid en Eenzaamheid’ gaat over hoe de politiek en wetgeving, de gemeenten en vrijwilligersorganisaties kunnen worden beïnvloed zodat er meer aan eenzaamheidsbestrijding kan worden gedaan. Hierbij moet worden gedacht aan een betere infrastructuur (vervoer), technologie (internet, domotica, social sites, twitter) en financiering (fondsen).
|
“Eenzaamheid wordt soms versterkt door gebrek aan fysieke conditie, aan geld, (technische middelen) en mobiliteit.” Uitgangspunt Coalitie Erbij |
In de praktijk
Voor gemeenten die een eenzaamheidstraject willen uitzetten, kunnen succesvolle voorbeeldprojecten van andere gemeenten als inspiratiebron dienen. Ondanks de verschillen in gemeenten zijn de beschreven projecten flexibel aan te passen op de locale situatie in de verschillende gemeenten
Uitbreiding
Het is de bedoeling deze voorbeelden van eenzaamheidstrajecten in de loop der tijd verder uit te breiden. Mocht je als beleidsmaker een mooie casus hebben voor Coalitie Erbij die past binnen deze rubriek van de site, stuur dan een e-mail naar info@coalitieerbij.nl.
Bron: www.eenzaam.nl
Over COALITIE ERBIJ
